بررسی زیست‌بوم نهادی صنایع فرهنگی و خلاق؛ چالش‌ها و فرصت‌ها، عنوان هفدهمین نشست کنفرانس حکمرانی و سیاستگذاری عمومی به میزبانی اندیشکده حرف بود که روز سه‌شنبه ۲۸ شهریور با حضور محمدرضا زارع، مدیر کل دفتر صنایع خلاق و ورزشی وزارت صمت، فهیمه محمدزمانی، معاون ستاد فناوری‌های نرم و توسعه صنایع خلاق معاونت علمی و فناوری و علی‌اکبر مؤمن‌زاده، معاون برنامه‌ریزی راهبردی دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی راهبردی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد. هدف از برگزاری این نشست بررسی و مباحثه پیرامون وضعیت عملکرد نهادهای رسمی و غیر رسمی فعال در حوزه صنایع خلاق و فرهنگی کشور بود.
این نشست با طرح سوالی از اهمیت و چرایی ایجاد نهادهای مختلف در حوزه صنایع خلاق توسط دبیر نشست آغاز شد که فهیمه محمدزمانی، معاون ستاد فناوری‌های نرم در پاسخ به این سوال توضیحاتی را در مورد چگونگی ایجاد این نهادها بیان کرد وی تشکیل معاونت علمی را مطابق با قانون دانش بنیان عنوان نمود و از لزوم وجود بازوهای اجرایی برای این معاونت صحبت کرد.
محمد زمانی بزرگ‌ترین عملکرد هر نهادی را تامین مالی آن بیان کرد و افزود: ما نمی‌توانیم از منابع مالی صندوق نوآوری و شکوفایی استفاده کنیم چون قانون ملزم کرده است که فقط به شرکت‌های دانش بنیان خدمات داده شود و ما تلاش کردیم در برنامه ۷ ام این دغدغه دیده شود.
وی از وجوب همکاری بین شرکت‌های کوچک خلاق و شرکت‌های بزرگ سخن به میان آورد و ادامه داد: یک صنعت برای توسعه خود نیازمند تحقیق و توسعه است که می‌تواند از R&D شرکت استارتاپی دیگر استفاده کند که برای این مسئله ما قوانین حمایت را در نظر گرفته‌ایم و مهم‌ترین در قانون جهش تولید است.
او علت اعطای تسهیلات برای همکاری و ادغام شرکت‌ها را اینگونه توصیف کرد: ما سعی می‌کنیم ریسک ادغام و همکاری شرکت‌های بزرگ با شرکت‌های کوچک‌تر را با تسهیلاتی که می‌دهیم کاهش دهیم چون ممکن است R&D یک شرکت کوچک برای شرکت بزرگ‌تر جذاب نباشد.
محمدزمانی بانک‌ها را تامین‌کننده اصلی در کشور عنوان کرد که ارزش کالای غیرخلاق را می‌شناسند ولی ارزش کالای خلاق برایشان مهم نیست.
فهیمه محمدزمانی فرصت صنایع خلاق را در صادرات آن عنوان کرد و مسئله صادرات را در کنار بحث تحریم و مالکیت فکری بزرگ‌ترین دغدغه این حوزه بیان نمود و از ایجاد زیرساخت‌های صادرات و واردات خبر داد.
وی همچنین مهم‌ترین برنامه‌ی سال جاری را برنامه زیست بوم، برنامه حمایتی صندوق و ساختار شتاب‌دهنده و خانه‌های خلاق عنوان کرد.
مومن‌زاده میهمان دیگر این نشست از چرایی ایجاد دفتر توسعه و فرهنگ و همکاری آن در حوزه صنایع خلاق صحبت کرد وی بحث زیست بوم را سیری ارگانیک و طبیعی توصیف کرد که نباید نهادها آن را ایجاد کنند بلکه نهادها صرفا عامل ایجاد بستر هستند که از دل آن موجودیت زیست بوم شکل می‌گیرد.
وی از داشتن نگاه مقیاس‌پذیر و اقتصادی در صنایع خلاق صحبت کرد و گفت: نگاه ما قبل‌ترها به فرهنگ صرفا نگاه محتوایی بود ولی دنیا به این نتیجه رسیده بود که حوزه فرهنگ و خلاق علاوه بر محتوا می‌تواند اقتصاد موثر نیز داشته باشد.
مومن‌زاده صادرات محتوا به شکل انبوه را به شدت مقرون به‌صرفه و سهل‌الوصول برشمرد و این صنایع را در کنار صنایع مهم دیگر کشور ثروت آفرین برای کشور دانست و افزود: ما نتوانستیم این موضوع و اهمیت آن را به اولویت های اولیه کشور اضافه کنیم، متاسفانه صندوق نوآوری و شکوفایی نگاهی به این حوزه ندارد و قانون‌گذار ما نیز توجهی به این صنعت نمی‌کند. بازارسازی این حوزه فرصت است و تحریم پذیری این حوزه به مراتب کمتر می‌باشد.
وی نگاه حاکمیت به اکوسیستم را تنظیم‌گرایانه توصیف کرد و افزود: اول باید نگاه تنظیم‌گرایانه به این موضوع داشته باشیم و حمایت کنیم تا توسعه پیدا کند بعد موازی با آن یک سری سازوکارهایی را ایجاد کنیم که بتوان تنظیم‌گری کرد.
به عقیده مومن‌زاده هنوز ادبیات مشترک در این حوزه به وجود نیامده است و آن گفتمان شکل نگرفته است وی شکل‌گیری گفتمان را در وهله‌ی اول منوط به شکل‌گیری این ادبیات در بدنه حاکمیت عنوان کرد و گام بعدی را در گفتمان‌سازی، جریان،سازی برشمرد و نتیجه گفتان‌سازی در این حوزه را جریان‌سازی اقتصاد خلاق دانست.
وی ادامه داد که نباید جریان اقتصاد خلاق را در کنار دیجیتال فهم کرد چون این دو حوزه به عنوان موجودیت مجزا از هم می‌باشند.
مومن‌زاده مفهوم مالکیت فکری را خط‌کش و شاخص حوزه دانش بنیان صنعت نرم و صنعت سخت بیان کرد و چالش مرتبط با این موضوع را بحث مالکیت فکری و ضمانت اجرایی آن دانست.
به عقیده وی نیاز نیست که معاونت علمی تا لایه‌های اجرا پایین بیاید به گفته او این معاونت باید در لایه سیاستگذاری و تسهیل باید بماند.
میهمان سوم این برنامه که با تاخیر در این جلسه حضور پیدا کرد از علل تشکیل دفاتر مختلف در حوزه صنایع خلاق صحبت کرد که به وسیله آن‌ها حمایت‌هایی در حد صنعتی که مدلشان مشخص است توسط این دفتر‌ها صورت می‌گیرد.
محمدرضا زارع از انعقاد دو تفاهم‌نامه میان معاونت عالی ریاست جمهوری و ستاد فناوری نرم خبر داد و هدف از انعقاد این تفاهم‌نامه را شناسایی و معرفی کالاهایی که می‌توانند به بازار راه پیدا کنند و در همه ابعاد و موضوعات قابلیت صنعتی شدن دارند بیان کرد تا در صورت نیاز حمایت‌های لازم انجام داده شود و جهش در این حوزه اتفاق بیافتد.
در پایان این نشست زارع فهم حمایت از صنایع خلاق را یک ضرورت برای مدیران عنوان کرد و علت عدم درک این مسئله را اینگونه عنوان نمود: لزوم حمایت از صنایع خلاق برای همه مشخص شده است اما متاسفانه فهم حمایت از صنایع خلاق به دو علت، عدم شناخت مدیران نسبت به صنایع خلاق و نادیده گرفته‌شدن قوانین این حوزه صورت نگرفته است.
