در نشست «تحول در حکمرانی صنایع فرهنگی و خلاق» از سلسله نشست‌های «برای ایران»، مطرح شد:
مسیر تحول در صنایع خلاق، توجه به نهاد پیشران و سرمایه گذاری اثر بخش فرهنگی و اجتماعی است.
نشست «تحول در حکمرانی صنایع فرهنگی و خلاق» از سلسله نشست‌های «برای ایران» عصر دوشنبه ۵ آذر برگزار شد. مرکز بررسی‌های استراتژیک نهاد ریاست جمهوری در این نشست میزبان حسین افشین معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان نهاد ریاست جمهوری، مسعود حسنلو دبیر ستاد توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم ریاست جمهوری، محمدحسین سجادی‌نیری، مدیرعامل تکنوتجارت و رییس انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر ایران، محمدعلی امینی، مدیر اندیشکده حکمروایی فرهنگی (حرف) پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه صنعتی شریف و جمعی از فعالان صنایع خلاق کشور بود.
محمدعلی امینی، مدیر اندیشکده حرف شریف، در نشست اخیر به اهمیت صنایع خلاق در اقتصاد جهانی اشاره کرد و بیان داشت، این صنایع حدود ۳ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی و ۶ درصد از اشتغال را به خود اختصاص داده‌اند و معادل ۲۰۰ میلیون شغل ایجاد کرده‌اند. او افزود، سهم ایران از این بازار مشخص نیست و این نشان‌دهنده عدم توجه کافی به ظرفیت‌های تاریخی و فرهنگی کشور در این زمینه است. صادرات انیمه ژاپن دو و نیم برابر بیشتر از صادرات فولاد ایران است. امینی همچنین بر فرصت ورود جوانان تحصیل‌کرده و زنان به عنوان جمعیت غیر فعال کشور به صنایع خلاق برای اشتغال تأکید کرد و یادآور شد که در سال‌های اخیر پیشرفت‌هایی در حوزه‌هایی مانند نوشت‌افزار و پویانمایی حاصل شده است. به عنوان مثال، تولید انیمیشن «بچه زرنگ» با هزینه ۵۰۰ هزار دلار، درآمدی حدود یک و نیم میلیون دلار داشته است، که نشان‌دهنده پتانسیل بالای این صنایع در ایجاد اشتغال و درآمدزایی است. اوائل دهه ۹۰ واردات نوشت افزار کشور حدود ۸۰ درصد بوده است که اکنون این سهم در داخل تولید می‌شود.
مدیر اندیشکده فرهنگ و صنایع خلاق، محمدعلی امینی، در ادامه نشست به همکاری‌های این اندیشکده با فعالان و نهادهای مرتبط با صنایع خلاق اشاره کرد. او گفت که پژوهش‌های انجام‌شده در زمینه بودجه نهادهای فرهنگی و هزینه‌کردهای مرتبط با فرهنگ نشان می‌دهد که هنوز این حوزه برای حاکمیت به یک مسئله جدی تبدیل نشده است و بودجه‌های حاکمیتی بخش فرهنگ در مسیرهای غیر اثربخش هزینه می‌شود. امینی تصریح کرد ما با تعامل و گفتگو با اکوسیستم به جعبه ابزاری از اقدامات رسیدیم که همه اعضای حاضر در جلسه با حدود ۸۰ درصد از آن اقدامات پیشنهادی هم‌نظر هستند. اما اگر حاکمیت بخواهد رویکرد تحولی در این حوزه انجام دهد، دو اقدام اساسی باید انجام دهد. وی بر لزوم ایجاد یک نهاد پیشران مشابه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تأکید کرد و افزود که این معاونت توانسته است گفتمان علم و فناوری را در کشور تغییر دهد. وی همچنین بر ضرورت تشکیل یک نهاد پیشران در عرصه فرهنگ تأکید کرد و گفت که نگاه صدقه‌ای حاکمیت به صنایع خلاق نیازمند اصلاح است. امینی خاطرنشان کرد که برای پیشرفت صنایع خلاق، باید سرمایه گذاری اثربخش اجتماعی و فرهنگی صورت گیرد. این امر نیازمند تغییر در ساختار یکی از صندوق‌های موجود به عنوان مثال صندوق نوآوری و شکوفایی خواهد بود و منابع آن نیز می‌تواند بخشی از یک درصد هزینه‌کرد شرکت‌های دولتی در فرهنگ باشد که در بند ب تبصره ۱۳ قانون بودجه ۱۴۰۳ به آن اشاره شده است. امینی در ادامه به بعضی اقدامات عاجل به منظور تحول در عرصه صنایع خلاق کشور از جمله شکل‌گیری پارک پتروشیمیایی صنایع خلاق و تغییر در قوانین توثیق دارایی‌های هنر پرداخت.
در ادامه نشست محمدحسین سجادی نیری، دبیر سابق ستاد توسعه فناوری‌های نرم و هویت‌ساز معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با تأکید بر شکل‌گیری نهاد پیشران اشاره داشت: به نظر می‌رسد الگویی که در انگلیس، کره جنوبی و استرالیا پیگیری شد همگرایی و تجمیع نهادهایی است که می‌توانند در این حوزه درکنار یکدیگر قرار گرفته و هم‌افزایی لازم را داشته باشند.
وی با توصیف تاریخچه شکل‌گیری ستاد بیان داشت: با شروع دولت اصلاحات، مطالعات و بررسی‌هایی در خصوص اسناد توسعه‌ای کشورهای شرق آسیا به ویژه چین، ژاپن و کره‌جنوبی انجام شد و مشخص شد یکی از موضوعات مورد توجه این کشورها موضوعی تحت عنوان فناوری‌های فرهنگی بود.
همان زمان دفتر همکاری‌های فناوری، کمیته‌ای متمرکز بر فناوری‌های فرهنگی تشکیل داد. در دولت اول تدبیر و امید در نقشه جامع علمی کشور ۹ فناوری اولویت‌دار (۸ فناوری تک) احصاء شده بود. مهم‌ترین نگاه به فناوری‌های فرهنگی و نرم در قالب این سند بود.
سجادی نیری با ذکر این نکته که صنایع خلاق باید ذیل معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری باشد اما معاونت با رویکرد فعلی نمی‌تواند پیشران این حوزه باشد، بحث خود را پایان داد: در طول دو سال گذشته بخشی از تلاش‌های ما در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری حفظ متولی‌گری حوزه صنایع فرهنگی و خلاق در کشور بوده است. نهادهایی همچون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و سازمان تبلیغات تمایل دارند که به محور صنایع خلاق در کشور تبدیل شوند. البته مدیریت حوزه فناوری‌های نرم و صنایع خلاق باید در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری باشد زیرا ستاد نانو و ستاد زیست فناوری ذیل این معاونت شکل گرفت و مسئله نوآوری و فناوری مسئله فراسازمانی و فراوزراتخانه‌ای است، همانطور که ستادهای نانو و زیست فناوری نیز می‌توانست مدعیانی همچون وزارت بهداشت و جهاد کشاورزی داشته باشد.
در ادامه نشست، حسین افشین معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان نهاد ریاست جمهوری با تأکید بر اهمیت صنایع خلاق در توسعه فرهنگی و اجتماعی تأکید کرد و اعلام نمود که این معاونت مسئولیت محصولات مرتبط با فرهنگ و آسایش مردم را بر عهده دارد. او اشاره کرد که باید جایگاه مشخصی برای این حوزه تعیین کنیم و ممکن است در آینده، حوزه صنایع خلاق از ستاد به معاونت منتقل شود و یکی از معاونت‌های ما به‌طور خاص به این حوزه اختصاص یابد.
افشین همچنین از رشد منابع صندوق نوآوری و شکوفایی خبر داد که از یک همت در ابتدای سال به حدود چهار همت افزایش یافته و پیش‌بینی می‌شود که در سال آینده به ۲۰ همت برسد. او تأکید کرد که این صندوق تنها به شرکت‌های دانش‌بنیان تسهیلات ارائه می‌دهد و نیاز به گنجاندن تسهیلات برای فعالان صنایع خلاق احساس می‌شود.
ایشان ادامه داد: ضروری است که سازوکارهای مربوط به اساسنامه صندوق نوآوری و شکوفایی را به گونه‌ای تنظیم کنیم که این صندوق قادر به ارائه وام به صنایع خلاق باشد. این اقدام می‌تواند نقش بسزایی در تشویق و ترغیب خلاقیت و نوآوری در کشور ایفا کند و زمینه‌ساز توسعه پایدار و تحولات مثبت در این حوزه گردد. ما در صنایع خلاق با مشکل هزینه و بودجه مواجه نیستیم؛ به این حوزه علاقمند هستیم زیرا به تأثیر آن بر اقتصاد معتقدیم.
وی بر لزوم ایجاد زیرساخت‌های لازم از سوی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری تأکید کرد و خواستار هماهنگی بین سایر دستگاه‌های دولتی برای تسهیل این فرآیند شد.
افشین افزود: معاونت باید به‌عنوان واسطه‌ای فعال عمل کند و از فضاها و امکانات موجود در اداره‌ها و نهادهای مختلف مانند میراث فرهنگی بهره‌برداری کند؛ باید امکانات دولتی که از آن‌ها استفاده نمی‌شود، در زمینه صنایع خلاق به کار گرفته شود.
وی با تأکید بر این نکته که «حوزه خلاق تنها عرصه‌ای است که فرد می‌تواند با حداقل هزینه، فرصت‌های شغلی ایجاد کند»، خاطرنشان کرد: برخی از عرصه‌های صنایع خلاق، نمایانگر ذات هنری و فرهنگی ایرانی هستند. به عنوان مثال، هنر نقاشی، صنایع دستی، نویسندگی و دیگر اشکال هنری موجود در کشور، به عنوان دستاوردهای فرهنگی و هنری ارزشمند شناخته می‌شوند.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور در پایان جلسه، از سرمایه‌گذاری چشمگیر صدا و سیما بر روی تولیدات انیمیشنی خبر داد و بیان کرد که این سازمان تا هزار میلیارد تومان تسهیلات برای هر محصول انیمیشنی ارائه می‌دهد. وی این فرصت را مغتنم دانست که باید از آن به نحو احسن بهره‌برداری کرد. همچنین، وی تأکید کرد که معاونت علمی باید در این راستا بازار فروش مناسب را فراهم کند.
مشروح گزارش رویداد را در خبرگزاری ایرنا و معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری بخوانید.
