دومین رویداد از سلسله رویدادهای بین‌المللی “هوش مصنوعی و صنایع خلاق” با موضوع “هوش مصنوعی و صنعت انیمیشن” روز دوشنبه ۲۹ مردادماه ۱۴۰۳ از ساعت ۱۶ الی ۱۷:۳۰ توسط اندیشکده حرف پژوهشکده سیاست‌گذاری دانشگاه صنعتی شریف با همکاری سازمان ملی هوش مصنوعی برگزار شد. بیش از ۱۷۰ نفر از کشورهای مختلف برای حضور در این رویداد ثبت‌نام کرده بودند.
در این نشست، چهار کارشناس و متخصص برجسته حوزه انیمیشن، کمیک و هوش مصنوعی از کشورهای مختلف حضور داشتند:
- محمد همدانی، تهیه‌کننده انیمیشن و مدیر استودیو اسکای فریم از ایران
- رافائل گابریل کستا گریدو، طراح ارشد انیمیشن و سفیر هوش مصنوعی کمپانی مانکس از آرژانتین
- جف پروواین، استاد دانشگاه اکلاهما و مدیر اجرایی بنیاد کمیک اکلاهما از آمریکا
- عیسی مطلب، بنیان‌گذار موسسه مهارت‌های هوش مصنوعی از بریتانیا
مدیریت این نشست را نیز امیر شهرآئینی، پژوهشگر حوزه سیاست‌گذاری هوش مصنوعی بر عهده داشت.
محورهای اصلی مورد بحث در این نشست عبارت بودند از:
- نقش هوش مصنوعی در شکل‌دهی آینده صنعت انیمیشن
- ملاحظات اخلاقی و حقوقی فیلم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی
- همکاری و مشارکت‌های استراتژیک در اکوسیستم هوش مصنوعی و صنعت انیمیشن
- فناوری‌های پیشرفته هوش مصنوعی و تأثیر آن‌ها بر صنایع انیمیشن و کمیک
- روندهای جهانی و سناریوهای آینده فیلم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی
نکات کلیدی مطرح شده در این رویداد در قالب موارد زیر بیان شد:
- تحولات سریع در صنعت انیمیشن و لزوم تطبیق با آن:
کارشناسان در این پنل بر این نکته تأکید کردند که هوش مصنوعی، صنعت انیمیشن را به طور چشمگیری متحول کرده است. در این فضای جدید، نیاز به فراگیری مهارت‌های جدید متناسب با این تغییرات ساختاری است. مهارت‌های مربوط به استفاده از ابزارهای عمومی و تخصصی هوش مصنوعی از جمله این موارد است که در برخی از کشورهای پیشرو از همین حالا این مهارت‌ها به واحدهای آموزشی در مدارس و موسسات آموزشی تبدیل شده است.
ابزارهای جدید مبتنی بر هوش مصنوعی یا به عبارتی دیگر مدل‌های زبانی بزرگ، طول مدت فرآیند تبدیل یک فرد عادی به یک متخصص در صنعت انیمیشن و سایر صنایع تصویری را به شیوه قابل توجهی کوتاه کرده است.
- منسوخ شدن برخی از مهارت‌های دستی:
در پی تحولات ایجاد شده ناشی از گسترش کاربردهای هوش مصنوعی در صنعت انیمیشن، برخی از مهارت‌های عمومی و تخصصی سابق در این صنعت کاربرد خود را از دست داده و به تدریج منسوخ می‌شوند؛ این موضوع بار دیگر بر اهمیت فراگیری مهارت‌های متناسب با این عصر جدید در صنایع خلاق تاکید می‌کند.
- عادلانه شدن دسترسی به ابزارهای طراحی و ساخت انیمیشن:
یکی دیگر از کاربردهای انقلابی هوش مصنوعی در صنعت انیمیشن، دسترسی آزاد و همگانی به ابزارهای طراحی و ساخت انیمیشن و گسترش عدالت آموزشی در زمینه فراگیری دانش و مهارت‌های لازم برای همه افراد در این زمینه است. ابزارهای هوش مصنوعی با تسهیل و تسریع دسترسی همه افراد در نقاط مختلف جهان به دانش و اصول طراحی و ساخت انیمیشن در سطوح مختلف مقدماتی و پیشرفته، عدالت آموزشی را گسترش می‌دهد.
- اهمیت نقش تخصصی انسانی در کار کردن با ابزارهای هوش مصنوعی:
اگرچه ابزارهای جدید هوش مصنوعی در انجام بسیاری از امور روزمره و بعضا تخصصی می‌توانند جایگزین عوامل انسانی شوند؛ اما درحال حاضر، محتوای تولیدشده توسط هوش مصنوعی، در صورت عدم راستی‌آزمایی، ویرایش و شخصی‌سازی توسط فرد متخصص ممکن است خروجی اشتباهی تولید کند. کارشناسان حاضر در این پنل معتقدند در شرایط کنونی، انیمیشن‌های کاملا تولیدشده توسط هوش مصنوعی همچنان به لحاظ کیفی و از جنبه نوآوری و خلاقیت انسانی، فاصله زیادی با نسخه‌های تولیدشده طراحان خبره این حوزه دارد؛ اما چشم‌انداز این مسیر نشان می‌دهد ابزارهای هوش مصنوعی به سرعت در حال پیشروی در زمینه کیفیت، بهره‌وری و حتی خلافیت در آثار تولیدی خود هستند.
- افزایش کمیت و ابهام در کیفیت:
از جمله چالش‌های گسترش استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی در صنعت انیمیشن افزایش بی رویه تعداد انیمیشن‌های تولیدشده در بازار این صنعت است. روند افزایش انیمیشن‌های تولیدشده توسط هوش مصنوعی، سمت عرضه بازار این صنعت را به شدت سنگین می‌کند؛ در حالی‌که سمت تقاضا در بازار این صنعت، به دنبال آثار باکیفیتی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد عمده آن‌ها به صورت کامل توسط هوش مصنوعی ساخته نشده‌اند.
- برقراری تعادل میان بهره‌وری و خلاقیت انسانی:
یکی از اصلی‌ترین چالش‌هایی که با پیشروی هوش مصنوعی در صنایع خلاق و بویژه صنعت انیمیشن ظاهر می‌شود، لزوم برقراری تعادل میان بهره‌وری و خلاقیت انسانی است. برقراری این تعادل در سطوح گوناگون در این صنعت، نیازمند مدیریت راهبردی در سطوح عالی و سیاست‌گذاری دقیق و اصولی است. به عقیده یکی از کارشناسان حاضر در پنل، هوش مصنوعی اگرچه می‌تواند در نقش یک بازیگر، نویسنده و یا تدوین‌کننده عمل کند، اما هرگز نمی‌تواند یک نوآور باشد. به عنوان مثال، در روایت‌های داستانی انیمیشن‌ها، خلاقیت انسانی با اختلاف نسبت به هوش مصنوعی پیشتاز است؛ زیرا مدل‌های کنونی هوش مصنوعی مبتنی بر ارائه راه‌حل، متناسب با خواسته کاربران است و خلاقیت محدودی دارد.
- بهینه‌سازی فرآیند توسعه:
استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند فرآیند تهیه انیمیشن را تسریع کند. از جمله در زمینه تولید محتوا، طراحی شخصیت‌ها، طراحی صحنه، جلوه‌های ویژه و سایر بخش‌ها. این امر به ویژه برای استودیوهای کوچک و مستقل که در این زمینه تازه‌کار هستند، می‌تواند بسیار مفید باشد.
۸. استراتژی‌های شرکت‌های توسعه‌دهنده ابزارهای هوش مصنوعی در صنایع خلاق:
اصلی‌ترین استراتژی شرکت‌های توسعه‌دهنده ابزارهای هوش مصنوعی در صنایع خلاق و خصوصا صنعت انیمیشن، ارتقای کیفیت خروجی‌ها است. این ارتقای کیفی شامل اطمینان از وجود ثبات در انجام فرآیندها و دقیق‌تر شدن محتوا متناسب با نیاز کاربران می‌باشد. به این ترتیب، انتظار می‌رود با توجه به تمرکز شرکت‌های توسعه‌دهنده بر ارتقای کیفی عملکرد ابزارهای هوش مصنوعی، در ماه‌های آینده و به تدریج، امکان تفکیک محتوای ساخته‌شده توسط هوش مصنوعی و محتوای ساخته‌شده انسانی وجود نداشته باشد!
- ملاحظات و چارچوب‌های قانونی:
از دیگر چالش‌هایی که با گسترش هوش مصنوعی در صنعت انیمیشن پدید می‌آید، بحث رعایت حقوق مالکیت معنوی آثار تولیدشده است؛ تشخیص اینکه تا چه حد از اثر تولیدشده ناشی از خلاقیت ذهنی فرد و چه حدی از آن کپی از سایر آثار است، گاهی بسیار دشوار می‌شود.
باید مرز بین الهام گرفتن از آثار سایر طراحان و کپی کردن از آن مشخص شود. چارچوب‌های قانونی حاضر علاوه بر آنکه بعضا و در برخی کشورها سلیقه‌ای اعمال می‌شود، به راحتی قابلیت دور زدن را دارند. بنابراین تنظیم مقررات و چارچوب‌های قانونی برای این حوزه لزوما نمی‌تواند موفق باشد و حتی ممکن است به مانعی در مسیر گسترش هوش مصنوعی تبدیل شود. چارچوب‌های قانونی در حوزه هوش مصنوعی می‌تواند به ابزاری برای دولت‌ها جهت سرکوب حق دسترسی برابر شهروندان به این ابزار‌ها تبدیل شود.
- صنعت انیمیشن، دنیای بی‌پایان خلاقیت انسانی
یکی از موارد مورد اشاره در این پنل، تفاوت صنعت انیمیشن با سایر صنایع خلاق است. به عنوان مثال در صنعت فیلم (سینما)، ممکن است به دلیل وجود محدودیت‌های تهیه و تولید و محدودیت‌های انسانی، خلق آثار تخیلی و سورئال امری دشوار باشد؛ اما در صنعت انیمیشن، خلاقیت انسانی می‌تواند بدون هیچ حد و مرزی بازتاب پیدا کند. این موضوع باعث می‌شود صنعت انیمیشن در مقایسه با سایر صنایع خلاق از خطرات ناشی از پیشروی هوش مصنوعی بیشتر مصون بماند.
- سناریوهای آینده:
کارشناسان در این پنل، سناریوهای مختلفی را برای آینده پیشروی هوش مصنوعی در صنایع خلاق مطرح کردند. از جمله اینکه احتمال بازگشت به شیوه پیش از هوش مصنوعی وجود دارد و ممکن است با آگاهی از تهدیدهای ناشی از هوش مصنوعی، جامعه جهانی تصمیم بگیرد این پدیده را در حدود فعلی متوقف کند. از دیگر سناریوهای اشاره شده در این پنل، می‌توان به این مورد اشاره کرد که در صورت گسترش پیشروی هوش مصنوعی در صنایع خلاق که محتمل‌ترین و واقع‌بینانه‌ترین سناریو برای آینده است، آثار تولیدشده توسط انسان‌ها ارزش مظاعفی پیدا می‌کند و تجاری‌سازی خلاقیت انسانی بیش از پیش مورد توجه قرار می‌گیرد. زیرا چنین آثاری در آینده کمیاب شده و بازار آن‌ها گسترش می‌یابد. ابزارهای هوش مصنوعی در بازاریابی صنعت انیمیشن نقش بسیار موثری ایفا می‌کنند. بدین ترتیب توزیع محصولات می‌تواند دقیق‌تر و متناسب با نیازهای هر بخش صورت گیرد. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد بازار محصولات صنایع خلاق و بویژه صنعت انیمیشن با گسترش ابزارهای هوش مصنوعی در آینده گسترده‌تر از هر زمانی می‌شود.
- توصیه‌های سیاستی:
در پایان نشست، توصیه‌هایی برای بخش خصوصی و دولت در زمینه استفاده از هوش مصنوعی در صنعت انیمیشن ارائه شد. از جمله لزوم سرمایه‌گذاری در آموزش و پژوهش در این صنعت و همچنین لزوم گفتمان‌سازی در خصوص قابلیت‌های هوش مصنوعی در صنایع خلاق به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه؛ زیرا بخش زیادی از این جوامع هنوز از قابلیت‌های شگفت‌انگیز هوش مصنوعی در صنایع خلاق آگاه نیستند و این گفتمان‌سازی‌ها در واقع یکی از ماموریت‌های اصلی اندیشکده‌ها و موسسات تحقیقاتی این کشورها است. همکاری‌های بین‌المللی با کشورهای پیشرو در سطح بعدی می‌تواند به شکوفایی فرصت‌های ناشی از هوش مصنوعی در جوامع کمتر برخوردار کمک کند. لزوم توجه به ذی‌نفعان کلیدی در سیاست‌گذاری هوش مصنوعی در صنایع خلاق اهمیت ویژه‌ای دارد. در سیاست‌گذاری هوش مصنوعی فرصتی برای خطا وجود ندارد؛ زیرا این حوزه با سرعت زیادی در حال پیشروی در صنایع مختلف است و سیاست‌گذاری نادرست می‌تواند ظرفیت‌ها و فرصت‌های موجود را نابود کند.
