واکاوی موج رسانه‌ای اعتراضات دانشگاه صنعتی شریف

اعتراضات سال ‌گذشته که در پی درگذشت خانم مهسا امینی در شهریورماه اتفاق افتاد موجی از واکنش‌ها را در فضای مجازی به وجود آورد به نحوی که حجم محتوای منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی با موضوعات داغ مربوط به اعتراضات ۱۴۰۱ رشد بسیار چشمگیری نسبت به حوادث مشابه در سال‌های قبل داشته‌است. از این جهت می توان مهم‌ترین مولفه و نقطه عطف حوادث سال گذشته را حضور موثر شبکه‌های اجتماعی در راس هرم عوامل شکل گیری و مدیریت اعتراضات دانست. به همین منظور واکاوی این جریان مجازی و بررسی ریشه‌ها، مضامین، مهمترین نقاط اوج و فرود، مقایسه بسترها، پیداکردن کاربران و جریان‌های تاثیرگذار می‌تواند در تحلیل جریان‌شناسی و نقاط عطف این ناآرامی‌ها بسیار مفید فایده باشد.بی شک یکی از مراکز و جریان‌های تاثیرگذار در حواث سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در کشور، دانشگاه‌ها و دانشجویان است که در برهه‌های گوناگون با کنش‌گری خود در صحنه‌های گوناگون یکی از میدان‌داران مهم حوادث بودند. اعتراضات مربوط به  کوی دانشگاه در سال ۷۸ و همچنین اعتراضات در دانشگا‌ها به دنبال حوادث انتخابات سال ۸۸  دو مورد از مهم‌ترین حضور جدی دانشجویان و دانشگاه‌ها در وقایع چند دهه گذشته بود ولی در حوادث سال گذشته شاهد تمرکز جدی و بی‌سابقه بر روی تولید محتوا پیرامون حوادث داخل دانشگاه‌ها بودیم که در این میان تولید محتوا پیرامون موضوعات مرتبط با اعتراضات دانشگاه صنعتی شریف جزء چند موضوع داغ در روزهای اعتراضات بود.

مطالعه‌ی داده‌کاوی سه سکوی منتخب توییتر، اینستاگرام و تلگرام نشان می‌دهد که بیشترین حجم محتوای تولیدی با هشتگ‌های مرتبط با اعتراضات دانشگاه صنعتی شریف در حوادث سال گذشته مربوط به شبکه‌ی اجتماعی توییتر با ۵/۲ میلیون توییت است و بیشترین میزان بازخورد به محتواهای تولید شده توسط کاربران نیز مربوط به شبکه اجتماعی اینستاگرام با ۵۶ میلیون لایک می‌باشد. همچنین بررسی این داده‌ها نشان می‌دهد بیشترین بازدید توسط کاربران از محتواهای مرتبط با اعتراضات دانشگاه صنعتی شریف با ۴۰۰ میلیون بار بازدید در شبکه‌ی اجتماعی تلگرام اتفاق افتاده‌است.

طبق داده‌کاوی حاضر محتوای تولید شده پیرامون اعتراضات دانشگاه صنعتی شریف در توییتر با تولید شده پس از محتواهای تولیدی پیرامون حوادث زاهدان، فوت نیکا شاکرمی و درگیری مهاباد چهارمین موضوع پرمحتوا در توییتر بود. باید توجه داشت که این میزان توییت تنها توسط ۳۱۱ هزار کاربر توییتر تولید شده و ۱۶ میلیون بار نیز توسط سایر کاربران این فضا مورد پسند قرارگرفته است.

در شبکه اجتماعی تلگرام نیز ۱۷۰ هزار پست مرتبط با حوادث دانشگاه صنعتی شریف تولید شده که باز پس از موضوعات مربوط به درگیری‌های زاهدان، مهاباد و حرم شاه‌چراغ چهارمین موضوع داغ از نظر میزان تولید محتوا در بازه‌ی چهارماهه‌ی اعتراضات سال گذشته در تلگرام بود. این میزان محتوا نیز توسط ۲۵ هزار کانال فعال در تلگرام تولید شده که  ۴۰۰ میلیون بار نیز توسط سایر کاربران بازدید داشته‌است. نکته قابل تامل پیرامون محتوای تولیدی مربوط به اعتراضات دانشگاه صنعتی شریف در شبکه اجتماعی تلگرام میزان بازدید بسیار زیاد آن است که نشان دهنده نقش فعال کاربران واسط در نشر محتواهای تولید شده توسط کانال‌های فعال در گروه‌ها و کانال‌های محلی می‌باشد.

اینستاگرام نیز به عنوان سکوی محبوب در جامعه‌ی ایرانی نقش فعالی در حوادث سال ۱۴۰۱ داشته است. بررسی داده‌های مربوط به دانشگاه صنعتی شریف در این سکو نشان می‌دهد که موضوع دانشگاه صنعتی شریف با ۶۴ هزار پست تولید شده توسط ۲۳ هزار کاربر و ۵۶ میلیون بار پسند توسط سایر کاربران بعد از محتوای مرتبط با حوادث زاهدان دومین موضوع داغ در جریان اعتراضات سال گذشته در این سکو بوده‌است.

مقایسه‌ی میزان تولید محتوا مرتبط با دانشگاه شریف از مهر ۱۴۰۰ تا شهریور ۱۴۰۱ با بازه‌ی مهر تا بهمن ۱۴۰۱ نیز نشان می‌دهد که تنها ۱۱۲ هزار محتوای مرتبط با  دانشگاه شریف در بازه‌ی یک سال قبل از اعتراضات ۱۴۰۱ تولید شده است. این در حالی است که که در بازه‌ی چهارماهه‌ی مهر تا بهمن ۱۴۰۱ بیش از ۷/۲ میلیون محتوای مرتبط با دانشگاه شریف در سه سکوی منتخب تولید شده‌است که بیشترین میزان تولید محتوا نیز مربوط به مهرماه بوده‌است.

با توجه به مقایسه داده‌های تولید شده پیرامون دانشگاه صنعتی شریف در اعتراضات مربوط به سال ۹۶، آبان ۹۸ و سال ۱۴۰۱ این نکته مشهود است که داده‌های مرتبط به دانشگاه صنعتی شریف از نظر حجم محتوای تولیدی و بازه زمانی پرداخت، رشد بسیار فاحشی در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال‌های گذشته داشته‌است. به‌طوری که در اعتراضات سال ۱۴۰۱ داده‌های مرتبط با دانشگاه صنعتی شریف به صورت تجمیعی در سه سکوی منتخب با بیش از ۵/۲ میلیون محتوای تولیدی در بازه‌ی ۴۵ روزه یکی از موضوعات داغ در این سکوها بوده‌است در حالی که داده‌های مرتبط با دانشگاه صنعتی شریف در حوادث آبان سال ۹۸ تنها ۳ هزار محتوا بوده که کم‌تر از دو هفته مورد توجه کاربران قرار گرفته ‌است. این بررسی در اعتراضات سال  ۹۶ نیز نشان می‌دهد که حجم داده‌های مرتبط با دانشگاه صنعتی شریف در جریان اعتراضات این سال تنها مربوط به هزار محتوای تولیدی است که در هفته‌ی اول اعتراضات مورد توجه قرار گرفته ‌است. مقایسه‌ی داده‌های مربوط به سکوهای منتخب در حوادث سال ۱۴۰۱، آبان ۹۸ و ۹۶ نشان‌دهنده رشد بیش از ۸۰۰  برابری تولید محتوا پیرامون دانشگاه صنعتی شریف در اعتراضات سال ۱۴۰۱  نسبت به آبان ۹۸ و رشد ۲۵۰۰ برابری نسبت به اعتراضات سال ۹۶ است.

مقایسه‌ی داده‌های پیرامون اعتراضات دانشگاه شریف در این سه سکو نسبت به سایر دانشگاه‌ها در سال‌های گذشته نیز نشان می‌دهد محتوای تولید شده مرتبط با دانشگاه شریف در حوادث اعتراضات دی ماه ۹۶، آبان‌ماه ۹۸ و حادثه‌ی سقوط هواپیمای اوکراینی وضعیت تقریبا مشابهی با سایر دانشگاه‌ها داشته و غالبا تنها در دو هفته‌ی اول شروع اعتراضات مورد توجه کاربران قرار گرفته‌است. این در حالی است که در اعتراضات سال گذشته علاوه بر این‌که حجم محتوای تولیدی مربوط به دانشگاه صنعتی شریف اختلاف بسیار فاحشی با سایر دانشگاه‌ها داشته، در بازه‌ی زمانی نسبتا طولانی‌تری نزدیک به  ۴۵ روز مورد توجه کاربران قرار داشته ‌است.

بررسی داده‌های مربوط به شریف در حوادث ۱۴۰۱ در مقایسه با داده‌های مرتبط با سایر دانشگاه‌ها نیز خبر از سهم عمده‌ی این دانشگاه در محتواهای تولید شده در سه سکوی مورد مطالعه می‌دهد. به‌طوری‌که در توییتر داده‌های مرتبط با شریف در بین داده‌های مربوط به سایر دانشگاه‌ها با سهم ۴۵ درصدی بالاتر از دانشگاه‌های تهران و امیرکبیر قرار دارد. در شبکه اجتماعی تلگرام نیز اعتراضات شریف با وضعیتی مشابه نسبت به داده‌های سایر دانشگاه‌ها با اختصاص ۳۵ درصد از محتواها به خود، بالاتر از حوادث مربوط به دانشگاه تهران و امیرکبیر قرار دارد. اما اعتراضات دانشگاه شریف در اینستاگرام وضعیتی نسبتا متفاوت‌تر نسبت به دو سکوی دیگر داشته ‌است، به‌طوری‌که ۶۵ درصد از محتواهای تولید شده پیرامون دانشگاه‌های کشور در اینستاگرام، مربوط به داده‌های دانشگاه شریف است که نشان می‌دهد اعتراضات دانشگاه شریف در سال گذشته نسبت به سایر دانشگاه‌ها در این سکو بیشتر مورد توجه قرار گرفته ‌است.