بررسی فستیوال‌های موسیقی در دنیا: از نحوه توزیع بین قاره تا ژانرهای مختلف و اثرات اقتصادی آن

بررسی فستیوالهای منطقه ای بینش های ارزشمندی را در مورد مناظر فرهنگی متنوعو پویایی اقتصادی در نقاط مختلف جهان ارائه می دهد. با کاوش در جشنواره های موسیقی ما به درک عمیق تری از چگونگی شکل دادن این رویدادها به صنعت جشنواره جهانی موسیقی دست می یابیم. و میبینیم که چه تقاضای فزاینده ای برای جشنواره های موسیقی در دنیا وجود دارد.

فستیوال ها در مناطق مختلف جهان خطوط مشخصی را بر اساس فرهنگ ها، ترجیحات و اقتصاد محلی نشان می دهند. بررسی اطلاعات روندهای جالبی را نشان می دهد .

شکل ۱ – توزیع فستیوال های موسیقی در دنیا براساس ژانر

منبع : Vibrate.com

براساس آمار سایت Vibrate که در حوزه آمار موسیقی بسیار معتبر است ، ایالات متحده با ۷۶ فستیوال از ۳۳۰ فستیوال برتر تحلیل شده، بزرگترین کانون فستیوال درد نیاست. بیشتر فستیوالها (۱۹عدد) الکترونیک هستند و پس از آن هیپ هاپ (۱۶عدد)، پاپ (۱۵عدد)، کانتری (۱۰عدد) و راک (۸عدد) قرار دارند. بریتانیا با فستیوال های پاپ به عنوان سبک اصلی (۱۲ فستیوال از ۲۷ فستیوال تجزیه و تحلیل شده)، پنج فستیوال هیپ هاپ، پنج فستیوال الکترونیک و سه فستیوال راک در جایگاه دوم قرار گرفت. هلند با ۱۱ فستیوال از ۲۶ فستیوال الکترونیکی در ژانر بعدی قرار دارد. جالب اینجاست که موسیقی لاتین در اسپانیا از باقی ژانرها جلوتر است (۹ فستیوال از ۲۴ فستیوال تحلیل شده). در آلمان، فستیوال های الکترونیکی نیز پیشتاز هستند (۷ فستیوال از ۲۲ فستیوال تحلیل شده).در ادامه به بررسی فستیوال های موسیقی در هر قاره به طور تخصصی میپردازیم.

فستیوال موسیقی در آمریکای شمالی

آمریکای شمالی پیشروترین منطقه در برگزاری فستیوال است. براساس آمار Festivalnet  ایالات متحده بیش از ۸۰۰ فستیوال با ۳۲ میلیون شرکت کننده در سال را برگزار میکند. فستیوال های بزرگ مانند Coachella، Austin City Limits و Electric Daisy Carnival هر کدام سالانه دارای جمعیت میلیونی هستند.حتی فستیوال کوچکی مانند Canada’s WayHome تنها در دومین سال خود ۳۵۰۰۰ طرفدار جذب کرده است.فستیوال های ژانرهای خاص (Edge genre) نیز علی­رغم اجتناب حامیان مالی بزرگ از اسپانسرینگ آن ، در حد خود رونق قابل رضایتی دارد، مانند تور موسیقی پانک محور فلوریدا که به آمار ۵۰۰۰۰۰ نفر مخاطب رسید .

فستیوال موسیقی در اروپا

در اروپا فستیوالهایی مانند گلستونبری و راسکیلد جزو مقاصد اصلی گردشگران هستند.گلستونبری در سال ۲۰۱۹ با ۲۰۳۰۰۰ شرکت کننده طی ۵ روز رکورد جهانی را زد.فستیوال  Rock am Ring آلمان سالانه ۸۵۰۰۰ طرفدار را برای فستیوال تخصصی راک خود جذب می کند. فستیوال های بزرگ دیگری مانندTomorrowland  با ۴۰۰هزار شرکت کننده ، Primavera Sound  با ۲۲۰هزار نفر و Exit با ۲۰۰هزارنفر شرکت کننده ، منعکس کننده مقیاس و محبوبیت گسترده فستیوال های حوزه اروپا هستند.داده‌های Twickets نشان میدهد که فروش بلیت‌های فستیوال بریتانیا به طور متوسط ۱۳۵ درصد بالاتر از ارزش اسمی خود هستند ، و بازار سیاه برای فروش بلیط شکل میگیرد، که نشان‌دهنده تقاضای خرید بلیط بسیار بیشتر از عرضه آنست.

فستیوال موسیقی در آسیا

رشد فستیوال موسیقی در آسیا از سایر مناطق عقب مانده است اما تقاضا در شرق آسیا در حال افزایش است. حضور فستیوال Ultra Korea از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۷ فروش بلیط را در این منطقه دو برابر کرده است.بزرگترین فستیوال ژاپن فوجی راک ۱۰۰۰۰۰ بازدیدکننده خارجی را جذب می کند که بیش از ۳۰۰ دلار باید برای ورودی پرداخت کنند. شرکت های اروپایی و آمریکایی برگزارکننده کنسرت مانند Live Nation و AEG تمایل به برگزاری فستیوال های موسیقی در آسیا با تمرکز بر شناخت پتانسیل های ضعیف در این قاره دارند که همواره درگیر مخاطراتی مانند عدم تقاضا برای خرید بلیط نیز هستند.ضمن انکه در قاره آسیا محدودیت های دولتی و موانع نظارتی در برخی از کشورهای آسیایی مانع برگزاری فستیوال های بزرگ نسبت به اروپا و آمریکا می شود. از طرفی مسائل امنیتی می‌تواند مانع تقاضا نیز شود، مانند بمب‌گذاری‌های جاکارتا در سال ۲۰۱۸ که قبل از آن تهدیدات تروریستی برای این رویدادگزارش شده بود.

فستیوال موسیقی در استرالیا

استرالیا تقاضای قابل توجهی برای موسیقی زنده دارد، مثل رویداد  Splendor in the Grass که طی ۳ روز ۶۵۰۰۰ شرکت کننده را به خود جلب کرد. از طرفی صرف برگزاری رویدادها باعث تقاضای گردشگران بین المللی نیز میشود. برای مثال بر اساس آمارفستیوال Laneway 40 درصد از شرکت کنندگان خارجی هستند . اما بر خلاف فستیوال‌های اروپایی که سفرهای بدون مرز را ترسیم می‌کنند، فستیوال های گسترده در آسیا و اقیانوسیه بعلت جغرافیا و مسائل همچون ویزا و… میسر نیست.

فستیوال موسیقی در آمریکای لاتین

بازار موسیقی زنده آمریکای لاتین با افزایش رونق و بازاریابی جهانی ، به سرعت رشد کرد. برای مثال فستیوال Lollapalooza  که در شیلی برگزار میشود ، جمعیتی بالغ بر ۱۲۰۰۰۰ شرکت کننده دارد. فستیوال Corona Capital مکزیک تنها در ۶ سال توسعه یافت و ۱۶۵۰۰۰ نفر را طی دو روز به خود اختصاص میدهد و دارای ۷۵ اجرای زنده است. نزدیک بودن به آمریکا میتواند موجب شود تا حتی شرکت در فستیوال های آمریکای لاتین از نظر اقتصادی بسیار بیشتر مقرون بصرفه باشد.در کنار این مسائل ، اتفاقات امنیتی، دسترسی و زیرساخت‌ها برای فستیوال‌های راه دور مانند پیک‌نیک استریو کلمبیا با۶۲۰۰۰ نفر شرکت کننده خطرات عملیاتی بالاتری را تحمیل می‌کند .

فستیوال موسیقی در آفریقا

در آفریقا نیز فستیوال های متنوعی برگزار میشود. فستیوال‌هایی مانند “جنوب صحرا”، موسیقی جهانی را به فرهنگ‌های محلی، به‌ویژه برای جمعیت جوان‌تر پیوند زده‌اند. فستیوال Oppikoppi آفریقای جنوبی برنده جایزه برترین “فستیوال در سفر” شد. برگزاری جام جهانی سال ۲۰۱۰ سرمایه گذاری بزرگی را در زیرساخت های موسیقی سرارآفریقا رقم زد. اما فستیوال ها باز هم قابلیت  توسعه بیشتری را دارند.مانند فستیوال موازین (Mawazine) در پایتخت مراکش که ۲.۵ میلیون گردشگر را به خود جذب می کند. با گسترش فستیوالها درآمد سرانه پایین درآفریقا افزایش پیدا میکند که خود موجب رونق اقتصادی میشود. ضمن آنکه در آفریقا مسائل ایمنی در مقایسه با اروپا همچنان حادتر است و خدمات امنیتی و پزشکی و زیرساخت های حمل و نقل هنوز در وضعیت مطلوبی قرارندارند.

فستیوال‌های موسیقی در ابتدا با تمرکز بر بر ژانرهای متمایز مثل جاز، بلوز، راک، هوی متال و غیره به وجود آمدند. اما فستیوال های چند ژانری کنونی اغلب از هرژانر یک گروه در دل خود دارند. تجزیه و تحلیل حضور بر اساس ژانر هنوز بینش مفیدی را ارائه می دهد که درزیر بدان اشاره میکنیم:

راک

فستیوال های راک در دهه ۱۹۶۰ از فستیوال مردمی نیوپورت به وجود آمدند.فستیوال های راک هنوز با نمایش های قدیمی جذاب رشد می کنند ، برای مثال فستیوال ریوت شیکاگو با فراهم کردن فضا برای ژانر پانک نوستالژیک و کنش های آلترناتیو راک بیش از ۱۰۰۰۰۰ نفر را جذب میکند . اما رزروهای فستیوال های Coachella و Lollapalooza نشان می‌دهد که راک سهم کمتری از علاقه مخاطبان در فستیوال‌های بزرگ است .

پاپ

در زمینه پاپ و پاپ مستقل (independent pop) بیشترین رزرو فستیوال با افرادیست که بیشترین اقبال مخاطبان را بهمراه دارند. معروف ترین افراد دراین ژانر کنسرتهای آریانا گرانده، بیلی آیلیش و پست مالون هستند.اما فستیوال‌های پاپ اغلب طرفداران خاص سایر ژانرها مانند راک را ناامید می­کنند، چرا که به­عقیده آنان موسیقی پاپ اغلب کپی از سایرآهنگهای پاپ است و خلاقیت در آن پایین تر است.

EDM (Electronic dance music)

حضور فزاینده EDM در این دهه بسیار چشمگیر است ، مانند فستیوال  Electric Daisy که در حدود ۴۰۰۰۰۰ مخاطب را به خود جذی میکند. منتقدان از اشباع بیش از حد دراین حوزه می ترسند، اما تقاضا برای این ژانر همچنان قوی است . فستیوال کشتی مقدس با جذب ۵۰۰۰ نفر از نمونه فستیوال‌هاییست در بعد تجربه (experimental) درآن بسیار پررنگ است ، چرا که در یک کشتی تفریحی برگزار میشود وطرفداران زیرژانرهای EDM خاص خود را دارد. از معایب افزایش بیش از حد رویدادهای EDM آنست که باعث بیگانگی طرفدارانی می شود که به دنبال فرار از زندگی روزمره هستند، چرا ازدحام انبوه جمعیت در چنین فضاهایی ، حس رهایی از روزمرگی را تضعیف می کند.

الکترونیک

فراتر از EDM، موسیقی الکترونیک نیزدر حد خود مخاطب جذب میکند ، برای مثال فستیوال Moogfest  با جذب ۵۰۰۰ نفربا تمرکز بر نوآوری های حوزه سینتی سایزر(کیبورد الکترونیکی که مانند پیانو میباشد) وجود دارد. اغلب رویدادهایی که ژانرهای الکترونیکی در آن حضور دارند کمتر تجاری سازی شده اند که حاکی از حضور بیشتر نوازندگان تخصصی  دراین فستیوال ها هستند.

هیپ هاپ

فستیوال‌های هیپ‌هاپ در دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ در مقایسه با سایر ژانرها برای جلب توجه تلاش کرده بودند و موفقیت چندانی نداشتند. اما در دهه گذشته شاهد رشد چشمگیری بودیم .فستیوال Rolling Loud در میامی پس از اولین نمایش خود در سال ۲۰۱۵ به سرعت گسترش یافت و اکنون ۱۶۵۰۰۰ بلیت در عرض ۳ روز میفروشد. رویداد لس آنجلس آن نیز بیش از ۱۰۰۰۰۰ شرکت کننده دارد.کندریک لامار(رپر)، کاردی بی (رپر) و تراویس اسکات (رپر) همگی در جزو پرفروشترین  فستیوال هیپ‌هاپ بوده‌اند که نشان می‌دهد این ژانر چقدر رشد کرده است .اما برخی از طرفداران هنوز احساس می کنند که فستیوال های هیپ هاپ جریان اصلی ریشه های این ژانر را کمرنگ کرده و بیش از حد تجاری شده است .

جاز

فستیوال های تاریخی جاز مانند فستیوال جاز مونتری ۴۰۰۰۰ و نیوپورت جاز ۱۵۰۰۰ جزئی از میراث این ژانر هستند. اما مخاطبان چنین کنسرت هایی  در درجه اول ، مخاطبان خاص پسند عاشق هنر هستند چرا که هر نوع موسیقی را براحتی قبول نمیکنند. افراد زیر۲۵ سال علاقه خاصی به رزرو فستیوال جاز سنتی نشان نمیدهند ، اما حضور هنرمندان مشهوری مانند کاماسی واشنگتن توانسته تا به جذب جوانان در این ژانر کمک کند .ولی از طرفی فستیوال‌های تلفیقی جاز با چند ژانر دیگر مانند Seattle’s Earshot  با جذب ۵۰۰۰ نفر و با آمیختن سبک‌های سول، فانک و هیپ هاپ مورد توجه بیشتری قرار گرفته اند.

کانتری (Country)

فستیوال های موسیقی کانتری دارای حضور وفادار قابل توجهی میباشد و رویدادهایی مانند فستیوال CMA در شهر نشویل سالانه ۲۰۰۰۰۰ نفر را به خود جذب میکند و یا فستیوال‌های کمپینگ چند روزه، مانند کنسرت کانتری اوهایو با ۲۰۰۰۰ مخاطب تجربه‌های موسیقی کانتری خاصی را امکان پذیر میکند. جریان های موسیقی کانتری کهنه‌کار همچنان به‌طور قابل‌اعتمادی جزو پرفورش ترین جریان های این حوزه هستند، اما جذابیت‌های کانتری‌ و پاپ کانتری در حال افزایش است .

به لطف بلیت فروشی آنلاین، یک فستیوال متوسط اکنون ۸۰٪ بلیط های خود را به جای التماس در فروش ، پیش فروش می کند. اما بازارهای ثانویه فروش مجدد بلیت، تقاضای بسیار زیادی را نشان می دهند، به طوری که ۳۰٪ یا بیشتر از بلیط ها اغلب در فستیوال های بزرگ دوباره فروخته می شوند .چنین ساختارهای قیمت گذاری پویا و چند لایه به تعادل عرضه و تقاضا کمک می کند. درشکل زیر به درآمد بلیط فروشی در فستسیوال های دنیا پرداخته ایم.

شکل ۲ – درآمد بلیط فروشی در فستیوال های موسیقی از حیث حجم شرکت کننده

منبع : Vibrate.com

همانطور که میبینید نرخ متوسط قیمت بلیط در فستیوال ها (۳۰۰ فستیوال برتر دنیا) براساس مقیاس بزرگی فستیوال ها از ابرفستیوال­ها با حدود ۲۲۰ دلار، فستیوال­های عظیم ۱۹۴ دلار ، فستیوال­های بزرگ ۱۷۷ دلار و فستیوال های متوسط با ۱۸۹ دلار میباشد. در ستون سمت راست میتوانید رقم کف و سقف هر نوع فستیوال موسیقی را از حیث حجم مشاهده کنید.

همانطور که دیدیم فستیوال ها در هر منطقه‌ نقش مهمی در نمایش تنوع غنی موسیقی، فرهنگ و بیان هنری در سراسر جهان ایفا میکنند. فستیوال های موسیقی مزایای گسترده تری از سرگرمی ارائه می دهند. اثرات آن بر اقتصاد های محلی نیز شامل هجوم طرفداران و خرج کردن پول ، افزایش درآمدهای مالیاتی و افزایش مشاغل را بهمراه دارد. از طرفی فستیوال ها برای هنرمندان و صنعت موسیقی، جزو پلتفرم های محوری برای قرار گرفتن در معرض دید ، فروش بیشتر و ایجاد جامعه طرفداری هستند.از تسلط ژانرهای الکترونیک و پاپ در ایالات متحده و بریتانیا گرفته تا محبوبیت فزاینده جشنواره های هیپ هاپ، گسترش رویدادهای EDM و جذابیت ماندگار جشنواره های موسیقی کانتری، هر ژانر پایگاه هواداران اختصاصی را جذب می کند .در حالی که چالش‌هایی مانند مسائل امنیتی، زیرساخت‌ها و اشباع بازار در ژانرهای خاص وجود دارد، اما هنوز اشتیاق پایدار برای جشنواره‌های موسیقی همچنان به رشد و تکامل آنها ادامه می‌دهد.